Nil Göksu Urgancıoğlu
Geçtiğimiz günlerde, Çin ve ABD arasında devam eden teknoloji savaşı yeni bir boyut kazandı. ABD, bir süre önce çip üretimi yapan makineleri Çin’e sevkiyatını engelledi. Buna karşılık Çin ise çip üretimi için kullanılan hammaddelerin ihracatına yasak getirdi.
Çin hükümeti tarafından yapılan açıklamaya göre, galyum ve germanyum elementlerinin ihracatı yasaklanacak. 1 Ağustos’tan itibaren sadece lisanslı firmalar tarafından ihraç edilecek bu elementler, başlıca çip üretiminde kullanılıyor.
Uzmanlara göre bu, yeni bir çip krizinin ve doğal olarak fiyat artışının habercisi olabilir.
BİLGİSAYARLAR, AKILLI TELEFONLAR, UÇAKLAR…
Peki çipler neden bu kadar önemli?
Çünkü bilgisayarlardan akıllı telefonlara, uçaklardan elektrikli araçlara, ev eşyalarından askeri donanımlara kadar birçok teknolojinin temelini oluşturuyorlar. İşte tüm bu nedenlerle iiletken çipler ve entegre devreler, ABD ile Çin arasındaki artan ekonomik ve jeostratejik rekabetin cephesi haline geldi.
‘ABD ÇİPLERİ ÇİN ORDUSUNU GÜÇLENDİRİR’ ENDİŞESİ
Çip savaşlarında ABD’nin güvenlik endişeleri şöyle: Çin Halk Kurtuluş Ordusu (PLA) genel güç açısından ABD ordusunu geride bırakabilir ve bu gücün temeli ABD teknolojisine sahip çipler olabilir.
Başkan Xi Jinping, Çin Komünist Partisi’nin yönetiminin yüzüncü yılı olan 2049’a kadar ordunun “dünya çapında” bir güç haline gelmesi emrini verdi. Bunun büyük bir kısmı, hipersonik füzeler de dahil olmak üzere otonom silahlar geliştirmeyi ve elektronik harp dahil bir dizi uygulama için yapay zekayı kullanmayı içeriyor. Yani çip kullanımı bu hırslı planın önemli parçası.
Çinli şirketler ve ordu, gelişmiş çipleri elde etmek için ithalata güveniyor. ABD ise o musluğu kapatmak istiyor.
ABD ÇİN’İN ETRAFINA TEKNOLOJİ DUVARI ÖRÜYOR
Ekim ayında Biden yönetimi, Çin’in ABD menşeli yarı iletkenlere ve bunlarla ilgili ürünlere erişimini hedef alan bir dizi kapsamlı ihracat denetimi uygulamaya koydu. Çin’deki işletmeler ve bireyler artık, satıcı taraf olan ABD hükümetinden özel bir lisans almadan ABD’li tedarikçilerden gelişmiş entegre devre ve bunun yapım teknolojisi satın alamıyor. ABD Ocak ayında Hollanda ve Japonya’yı çip üretiminde kullanılan teknoloji ihracatını engellemeye ikna ederek bu kontrolleri güçlendirdi.
ABD yönetimi daha önce Çinli telekomünikasyon donanımları üreticisi Huawei ile mikroçip imalatçısı Uluslararası Yarı İletken İmalat Şirketi’ni (SMIC) İhracat Yasağı Listesi’ne almıştı. Washington ayrıca Amerikan çip üreticileri Nvidia ve AMD’ye, belirli ileri teknoloji çiplerin Çin’e ihracatı için lisans şartı getirerek bu sektörde kısmi bir kısıtlamaya gitmişti.
ÇİN’DEN MİSİLLEME
Pekin ABD kısıtlamalarına misilleme olarak görülen bir hareketle, ABD şirketi Micron tarafından üretilen çiplerin kritik altyapı projelerinde kullanılmasını yasakladı. Ancak Çinli işletmeler hala üst düzey çipleri ele geçirmeye hevesli ve ihracat kontrollerini aşmak için yaratıcı teknikler kullanıyor. Financial Times’a göre bazıları çip kiralıyor veya aracılar aracılığıyla satın alıyor. Ayrıca kaçak yarı iletkenler için gelişen bir karaborsa var.
patronlardunyasi.com
