Emre ERGÜL
ABD ve İngiltere’nin “küresel deniz ticaretini güvence altına alma” gerekçesiyle Yemen’deki Husileri vurması, piyasalarda “Gazze Savaşı, Ortadoğu’ya yayılıyor” endişelerini artırdı.
Geçtiğimiz cuma sabahı Husilerin aralarında başkent Sanaa’nın da bulunduğu 16 mevkideki 60 hedefin 100’den fazla akıllı mühimmatla vurulması, piyasalarda da etkisini gösterdi. Petrol fiyatlarında yaklaşık yüzde 4’lük bir artış yaşandı. Bir önceki kapanışta 77.41 doları gören Brent petrolün varil fiyatı, saldırılar sonrası 80.50 dolara ulaştı. Brent petrol cumayı 80.07 dolarla kapattı.
Bu, ay rekoru oldu… WTI ham petrol de 74.91 dolarla geçtiğimiz haftanın en yüksek notasına ulaştı. 5 kişinin öldüğünü açıklayan Husilerin “intikam yemini” etmesi, Husileri destekleyen İran ve Hizbullah’ın yanı sıra Rusya’nın ABD ve İngiltere’ye gözdağı vermesinin ardından petrolün bu hafta yaşayacağı seyri merak konusu oldu.
Hava saldırılarının İran ve müttefiklerinin misillemelerine yol açabileceği konusunda uyaran SEB emtia analisti Bjarne Schieldrop, Financial Times’a verdiği demecinde, “Petrol piyasasındaki korku, bölgenin öngörülemeyen bir yükseliş yolunda olması ve yolun bir noktasında petrol arzının sonunda gerçekten kaybolacağıdır” diye konuştu.
Küresel petrol piyasasının nabzını tutan Oilprice. com da haftasonu yayınlanan bir makalesinde Ortadoğu’da gerginliğin arttığı bu dönemde yatırımcıların 110 dolarlık petrol üzerine spekülasyon yaptıklarını yazdı: “Petrol fiyatları haftalardır varil başına 80 doların üzerine çıkmakta zorlanırken, bazı petrol tüccarları bahar başında petrolün varil baiına 110 doların üzerine çıkabileceğine dair iddialarda bulunuyor.
Görünüşe göre, bazı spekülatörler, Ortadoğu’daki çatışmaların önümüzdeki aylarda büyük ölçüde artacağı yönünde bahis oynuyor.” “Tüccarlar, petrol fiyatlarının mart ve nisan ayı sonunda varil başına 110 dolara ulaşacağına dair bahise girerek, Brent petrol üzerinde alım opsiyonu spreadleri satın alıyor.
Bahisler, yaklaşık 30 milyon virile eşdeğer.” Aralık ayında yayınlanan 2024 petrol tahminlerinde, küresel ekonomik büyümedeki zayıflığın petrol olan talebi yavaşlatacağı ve WTI ham petrol fiyatlarının 80 doların altında kalacağı öngörülmüştü.
Nakliyeciler hava taşımacılığına yöneldi kilo fiyatı yüzde 35 arttı
Husiler, 7 Ekim 2023’te Hamas saldırılarının ardından İsrail’in başlattığı Gazze Savaşı’nda Hamas’a destek için Kızıldeniz’de seyreden küresel ticaret gemilerine 27 füze saldırısı gerçekleştirdi. Taşımacılık firmaları da gemilerin rotasını Ümit Burnu’na çevirince navlun fiyatları arttı. Financial Times gazetesi, nakliyecilerin orta formülü bulduklarını yazdı: Malların “deniz ve hava karışımı” yoluyla taşınması…
İsviçre merkezli Kuehne & Nagel lojistik firması yetkilileri buna bir örnek verdi: “Bir müşterimiz Kenya’da yetişen çiçeklerini deniz yoluyla Dubai’ye getirdi, oradan Hollanda’ya hava yoluyla gönderdi. Çin’den Avrupa’ya gemiyle gönderim 40-50 gün sürüyor. Artık müşterilerimiz hava kargo gibi alternatifler de bakıyor.”
Talep, hava kargo fiyatlarına da yansıdı. Lojistik bilgi hizmeti veren Freightos’a göre, Ortadoğu’dan Avrupa’ya 1 kilo kargo uçurmanın ortalama maliyeti yüzde 35 artarak, 2.03 dolara yükseldi. Şangay’dan Avrupa’ya mal uçurmanın ortalama maliyetinin de kilo başına 3.76 dolar olduğu belirtildi.
Husiler yineledi: Gemi geçişlerini engellemeye devam edeceğiz
Yemen’deki İran destekli Husiler, İsrail aleyhindeki askeri operasyonlarına ve İsrail gemilerinin Kızıldeniz’den geçişini engellemeye devam edeceklerini açıkladı. Husilerin kontrolündeki haber ajansı SABA’ya göre, Husilerin sözde hükümeti sabah saatlerinde kendilerine ait hedeflere düzenlenen saldırının ardından açıklama yaptı.
Kızıldeniz’deki gelişmelerle dünyanın gündemine yerleşen Husiler kimdir?
Açıklamada, “ABD ve İngiltere’nin İsrail’i desteklemek için gerçekleştirdikleri saldırılar, bizi İsrail’e düzenlediğimiz askeri operasyonlar ile işgal altındaki Filistin limanlarına giden İsrail gemilerini engellemekten alıkoymayacak.” ifadeleri kullanıldı.
ABD ve İngiltere tarafından gerçekleştirilen saldırıların kesinlikle “cezasız” kalmayacağı kaydedilen açıklamada, bu saldırıların “Yemen’in İsrail aleyhindeki askeri operasyonlarının ve gemilerin geçişini engellenmesinin” etkisini ortaya koyduğu savunuldu.
ABD ve İngiliz savaş uçakları dün gece Yemen’in Sana, Hudeyde ve Taiz kentlerinde bazı noktalara hava saldırıları düzenlemişti. Bu sabah da ABD’nin, Yemen’de Husilere bağlı hedeflere saldırı düzenlediği belirtilmişti. Bir radar tesisini hedef alan yeni saldırının, öncekinden daha küçük çaplı olduğu ve ABD tarafından tek taraflı gerçekleştirildiği ifade edilmişti.
Son dönemlerde Yemen’deki Husilerin, İsrail’in Gazze’ye saldırılarına karşılık ticari gemilere yönelik eylemlerinin ardından çok sayıda gemicilik şirketi Kızıldeniz’deki seferlerini durdurma kararı almıştı. Pentagon, 6 Aralık 2023’te Yemen’deki Husi güçlerinin Kızıldeniz’deki ticari gemilere yönelik saldırılarına karşı uluslararası “Deniz Görev Gücü” kurulması için görüşmeler yaptıklarını bildirmiş, 18 Aralık 2023’te de “Refah Muhafızı Operasyonu” adında çok uluslu misyon oluşturulduğunu duyurmuştu.
Zeydilik nedir? Husiler kimler?
-Husiler, Batı’da Beşçiler olarak bilinen Zeydilik (İmam Hüseyin’in torunu olan Zeyd bin Ali’nin takipçisi olan Şii mezhebidir) takipçileridir.
– Zeyd bin Ali 740’da Emeviler’e karşı başlattığı ayaklanmada öldürülmüştür.
-Zeydiler 9’uncu yüzyılda Yemen’in kuzeyindeki dağlarında konuşlanmış ve bölgede bin yıl hüküm sürmüştür.
-1918’de Osmanlı’nın çöküşüyle birlikte Zeydiler, Kuzey Yemen’de Mütevekkili Krallığı’nı kurdu. 1930’larda Sudilerle yapılan savaşlarda toprak kaybetse de uluslararası tanındılar.
-1962’deki Mısır destekli darbede Mütevekkili Kralı devrildi; başkenti Sana olan Arap milliyetçiliğini savunan bir hükümet kuruldu.
-1978’da Zeydi general Ali Abdullah Salih başa geçti. 33 yıl yönettiği Yemen’in kuzey ve güneyini 1990’da birleştirdi. ABD ve Suudi Arabistan’la dönemsel krizler yaşasa da El Kaide’nin Yemen’de ortaya çıkması üzerine bu iki ülke Salih’le müttefik oldular.
-Yemen’de, Şiiliğin Sünniliğe en yakın kolu sayılan Zeydi mezhebine mensup kesim içinde şekillenmeye başlayan Husiler, siyasi bir hareket olarak 1992’de Hüseyin Bedreddin el-Husi (2004’te öldürüldü) tarafından kuruldu.
-ABD’nin 2003 yılındaki Irak işgali Arap coğrafyasını olduğu gibi Yemen’i de karıştırdı. Ensarallah olarak da bilinen Husiler, “ABD uşağı” gördükleri Salih’e bayrak açtı.
-2011’deki Arap Baharı ikinci kırılma anı oldu. Salih koltuğu Sünni yardımcısı Mansur Hadi’ye bıraksa da Kuzey Yemen’de bölgesel özerklik kuran Husiler, merkezi hükümete karşı topyekün savaşa devam etti.
– İran tarafından mali ve askeri olarak desteklenen Husiler, 2004’ten 2010’a kadar hükümet güçleriyle savaşırken, Arap Baharı’nın en önemli ülkelerinden biri olan Yemen’de Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih’in 2012’de devrilmesinin ardından ülkedeki nüfuzunu güçlendirmeyi başardı.
– Eylül 2014’te başkent Sanaa’nın bir bölümünü ele geçiren Husiler, 20 Ocak 2015’te Hadi’nin içinde olduğu bir anda Başkanlık Sarayı’nı ele geçirdi. Husiler, 6 Şubat’ta Sanaa artık resmen Husilerindi. -İran destekli Husiler, yıllar içinde ABD, Suudi Arabistan destekli yerel güçler ile IŞİD ile savaştı.
– Ocak 2021’de ABD, Husileri terörist ilan etti. Ancak 20 Ocak 2021’de başkanlığı devralan Joe Biden, bir ay sonra “politika değişikliği” gereği Husileri terör örgütleri listesinden çıkardı.
Husi ordusunda kaç kişi var?
– Silahlı Husi sayısı 2005 yılı itibarıyla bin ila 3 bin arasındaydı.
-2009 yılı itibarıyla 2 bin ila 10 bin arasında savaşçıdan oluşuyordu.
-2010 yılında Yemen Post, Husilerin 100 binden fazla savaşçıya sahip olduklarını iddia etti.
– Husi uzmanı Ahmed El Bahri’ye göre, 2010 yılı itibariyle Husilerin hem silahlı savaşçılar hem de silahsız sadık kişiler de dahil olmak üzere toplam 100 bin-120 bin takipçisi vardı.
